In deel 1 hebben we gekeken naar de taken van een Product Owner. We hebben de rol van PO gecombineerd met een aantal leidinggevende rollen en gezien dat het zeer onverstandig is. De gevolgen voor de stakeholders, de PO zelf, het team en het bedrijf waren nogal serieus. We hebben dus gezegd dat we die rollen niet combineren.
In dit deel zal ik niet nogmaals ingaan op de taken van de PO maar direct doorgaan met de overige combinaties – stakeholders, Product Manager en eventueel andere situaties die we kunnen voorstellen. Ook nu ga ik in op de voors en tegens van het combineren van de rol van Product Owner met verschillende andere rollen. Hierbij haal ik een aantal voorbeeldsituaties erbij die op z’n minst geïnspireerd zijn door situaties die ik uit de praktijk heb.
Voor we naar de mogelijke combinatierollen gaan, wil ik jullie eraan herinneren om bij elke beschrijving in gedachte te houden dat Scrum is gebouwd op een aantal waarden: openheid, respect, commitment, focus, moed.
Dus nu over naar de Product Owner rol…
... gecombineerd met stakeholder
De Product Owner is verantwoordelijk voor het verzamelen en tegen elkaar afwegen van de verschillende wensen en eisen vanuit alle stakeholders. Samen met Stakeholders bepalen van de prioriteit van de user stories die daaruit volgen. Hij blijft daarin onpartijdig en kijkt naar het belang voor het product met het Product Doel in gedachten. Je kunt je voorstellen dat die onpartijdigheid verloren gaat als hij zelf een stakeholder wordt van het product. Een stakeholder vindt zijn of haar wensen uiteraard altijd het belangrijkste. Zo ook als de Product Owner zelf stakeholder zou zijn. Er ontstaat een scheve prioriteit en de user stories die echte waarde aan het product kunnen toevoegen krijgen mindere prioriteit waardoor het product niet meer zoveel waarde heeft voor de gebruikers of de doelgroep in de (potentiële) markt. Je verliest langzaam je voorsprong op concurrenten en het marktaandeel wanneer je niet meer kunt leveren waar echt behoefte aan is of mee kunt gaan met veranderingen in de markt.
... gecombineerd met rol van Product Manager
Natuurlijk zou het betekenen dat er geen extra persoon aangewezen hoeft te worden om die rol in te vullen. Maar wacht… Scrum beschrijft drie rollen. Er is geen rol van productmanager beschreven in Scrum. En logisch ook, die rol is niet nodig. De verantwoordelijkheden van een projectmanager zijn verdeeld over de drie Scrum-rollen en voornamelijk aan het team en de Product Owner. Ik ga hier bewust niet in op het toevoegen van een extra persoon met die rol aangezien dat buiten de scope van het onderwerp valt (het korte antwoord zou ook zijn – niet nodig). Scrum beoefenen met de toevoeging van een projectmanager zou dus kunnen duiden op een fundamenteel misverstand over Scrum en kan resulteren in tegenstrijdige verantwoordelijkheden, onduidelijke autoriteit en suboptimale resultaten. Het is echter goed om dat aan te vullen met het feit dat omdat het niet is beschreven, dat niet betekent dat het niet kan bestaan. CEO en managers zijn namelijk ook niet beschreven maar deze zijn vaak toch wel gewenst.
Nou, wat zou het betekenen als je de rol van PO combineert met productmanager? Nogmaals, de taken zijn verdeeld. De Scrum Teamleden weten wat hen te doen staat en zij zijn allen professionals die de verantwoordelijkheid nemen en kunnen nemen om hun stukje bij te dragen aan de grootste waarde creëren voor de klant en het product. Het zou verwarring veroorzaken als de verantwoordelijkheden dus dubbel uitgevoerd zouden worden door het toevoegen van deze overlappende rol. Die verwarring veroorzaakt ontmoediging, toont niet het respect dat Scrum als waarde heeft, naar de professionals. En getuigd niet van het vertrouwen dat de professionals hun werk kunnen doen. Zoals ik in het vorige deel beschreef, leidt dat tot de situatie waarin de professionals zich niet meer verantwoordelijk en niet meer betrokken voelen bij het product. Ze gaan op zoek naar ander werk waar ze dit wel vinden.
Als het project een heel stuk complexer wordt, zou je kunnen redeneren dat de druk daarmee flink wordt opgevoerd op het team. Zou het dan verstandig zijn om de PO productmanager te maken en hem alsnog de verantwoordelijkheid te geven? Nee. Hiermee ontstaat alsnog overlap met andere rollen in het Scrum Team en wordt nog steeds het probleem van extra druk op het team niet weggenomen. Daarnaast zijn de bovengenoemde gevaren ook hier van toepassing.
Andere situaties
Als laatste nog even een situatie die voor kan komen - een externe PO. Twee of meerdere partijen die samenwerken waarbij de ene partij een team aanlevert en de andere partij de Product Owner bijvoorbeeld. Je kunt je voorstellen dat dat mogelijk onduidelijke situaties kan doen optreden. Aan de ene kant ben je deel van het team en gelijkwaardig. Er zijn namelijk geen hiërarchische structuren in Scrum – ieder is een professional. Aan de andere kant ben je als Product Owner een externe die de belangen van de stakeholders vertegenwoordigd, daarbij maakt het niet uit aan welke kant die opdrachtgever te vinden is. Je bent in deze situatie dus vertegenwoordiger van de opdrachtgever en stakeholders. Dat is niet vreemd voor de PO. Hij heeft de taak om te bepalen of de kwaliteit en functionaliteit die geleverd wordt, voldoet. Hij heeft de taak om te zorgen dat de voor de klant meest waardevolle user stories worden opgepakt. Dat is dus niet direct anders dan normaal. Het is dus niet echt een combinatie van rollen in de zin van dit artikel.
Aangezien de PO ook onderdeel is van het team, is hij dus ook bij de events aanwezig, heeft hij dezelfde mogelijkheid om bijvoorbeeld tijdens de retrospective open te zijn over het proces en over procesmatige concerns die er mogelijk voordoen. Dat kan wel raar zijn, een externe die iets te zeggen heeft over het interne proces. Bedenk dat de PO net zoveel of misschien meer belang heeft bij het goed verlopen van het ontwikkelproces.
Samenvattend
We hebben nu over twee delen alle combinaties voor de Product Owner besproken. We hebben gezien dat alle gevallen de combinatie leidt tot een groot aantal negatieve effecten zoals verminderde kwaliteit van het product, stakeholders die niet tevreden zijn of krijgen wat ze nodig hebben, verminderde kwaliteit in de werkzaamheden van de PO, gedemotiveerde medewerkers. Ondanks dat het niet ‘verboden’ is om rollen te combineren, zullen we het er allemaal mee eens zijn dat we dit alles normaal gesproken vermijden in bedrijfsvoering.
Binnenkort zal ik ook voor de rol van Scrum Master een soortgelijke uiteenzetting doen in het volgende deel van deze serie artikelen. Wil je ondertussen meer weten over Scrum of de rol van Product Owner in Scrum meld je dan aan voor een van mijn workshops.